به نقل از «خبرگزاری صدا و سیما»

ثبت سقه‎‌بازی گناباد در فهرست میراث فرهنگی ناملموس کشور

تاریخ انتشار: ۱۷ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۱۶۷۳۰۹

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، مرکز خراسان رضوی، مسئول ثبت آثار تاریخی و میراث ناملموس اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی گفت: سقه‌بازی یکی از شاخص‌ترین بازی‌های بومی و محلی رایج در شهرستان گناباد است که با وجود تغییراتِ فرهنگی و اقتصادی جامعه در برخی از مناطق گناباد از استقبالِ مردمی خوبی برخوردار است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

محمود طغرایی افزود:  روستای‌مند گناباد یکی از این مناطق است که می‌‎توان آن را به عنوان یکی از کانون‌های اجرای این بازی در منطقۀ گناباد در نظر گرفت.

وی گفت: سقه‌بازی از جمله بازی‌های مهارتی و ورزشی منطقه است که بیشتر در میان جوانان و بزرگسالان متداول است و گوی‌های فولادی اصلی‌ترین ابزار این بازی است، البته تا پیش از چند دهه قبل از سنگ‌های کروی‌شکل برای بازی سقه‌بازی استفاده می‌شده است.

مسئول ثبت آثار تاریخی و میراث ناملموس اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی با بیان این که تعداد بازیکنان در این بای بومی محلی چهار تا هفت نفر متغیر است، افزود: در این بازی بازیکنان باید به وسیله گوی‌هایی که در اختیار دارند، گودال‎های حفر شده در زمین بازی را فتح کنند که تلاش بازیکنان برای تصاحبِ گودال‎های بیشتر بُعدِ رقابتی مطلوبی به این بازی می‌بخشد.

طغرایی افزود: در ارتباط با سابقه سقه‌بازی سند مکتوبی در دست نیست و نقل سینه به سینه قدمت این بازی در روستای‌مند به نظر می‌رسد قدمت این بازی می‌تواند بیشتر از صد سال باشد.

وی با بیان این‌که سقه‌بازی با تیله‌بازی شباهت قابل توجهی داردگفت: از این حیث که در هر دو بازی هدف فتح خانه‌ها (گودال حفر شده در زمین) است این دو بازی به هم شباهت دارند، اما در سقه‌بازی وسیله بازی و میدان بازی با تیله‌بازی متفاوت است.

مسئول ثبت آثار تاریخی و میراث ناملموس اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی افزود: در سقه‌بازی سقه بین پانصد گرم تا دو کیلو گرم است و زمین بازی نیز از زمین تیله بازی بسیار بزرگ‎تر است. علاوه بر این در بازی از نشان‌های ویژه‌ای برای شمارش امتیازات استفاده می‌‎کنند که در تیله‌بازی وجود ندارد.
طغرایی گفت: امروزه اهالی روستای‌مند با استقبال گسترده از این بازی به‌صورت خودجوش به حفظ آن می‌پردازند و حتی در جشن نوروزگاه که در چند سال اخیر در سطح شهرستان گناباد اجرا شده است این بازی را در مجموعه برنامه‌های خود گنجانده‌اند.
وی افزود: به طور یقین برگزاری جشنواره بازی‌های بومی محلی در سطح شهرستان گناباد و توجه ویژه به این بازی در جشنوارۀ مذکور و برگزاری مسابقات سقه‌بازی در سطح روستا‌های منطقه و حتی وارد کردن این بازی به زنگِ ورزش مدارسِ شهرستان می‌تواند از اقدامات پاسدارانه برای حفظ این اثر میراث فرهنگی  ناملموس باشد.
مسئول ثبت آثار تاریخی و میراث ناملموس اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی با بیان این‌که پیش از این دوازده بازی بومی و محلی استان خراسان رضوی بین سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۴۰۰ به ثبت ملی رسیده، تصریح کرد: بازی بومی محلی سقه‌بازی روستای‌مند شهرستان گناباد به شماره ۲۶۹۰ در تاریخ ۱۴۰۱۴/۸/۸ در فهرست میراث‌فرهنگی ناملموس کشور به ثبت رسیده و اکنون مراتب ثبت این میراث ناملموس به استان ابلاغ شده است.

منبع: خبرگزاری صدا و سیما

کلیدواژه: گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی شهرستان گناباد روستای مند تیله بازی سقه بازی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۱۶۷۳۰۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تهدیدی برای شهر باستانی جیرفت

آغاز ساخت یک شهرک جدید در جیرفت و در عرصۀ شهر باستانی معروف به «دقیانوس»، این محوطه تاریخی را در تهدید قرار داده است.

به گزارش ایسنا، جمعی از فعالان و دوستداران میراث فرهنگی اطلاع دادند: فاز نخست تسطیح اراضی برای احداث «شهر نوین جیرفت» به مساحت ۲۱۶ هکتار چند روزی است در غرب مجموعه باستانی «دقیانوس» شروع شده است. این شهرک­‌سازی درست در میان آثار و بقایای به‌جامانده از شهر کهن جیرفت قرار می‌گیرد. در حالی که عرصه و حریم محوطۀ شهر دقیانوس هنوز تدقیق نشده است، اما شواهد سطحی نشان می‌دهد که شهر نوین جیرفت در این عرصه قرار می‌گیرد. بر اساس تصاویر هوایی مشخص است که گورستان در جنوب شهر نوین و بخشی از سامانه آبرسانی و قنات­‌های کهن متصل به دقیانوس درست در غرب و میانۀ محل شهر نوین قرار دارند. همچنین تپه­‌های شمال­ غربی که مملو از قطعات سفال، تکه­‌های آجر و بقایای معماری است در شمال شهر نوین قرار می­‌گیرد.

به گمان باستان‌شناسان، بی‌شک راه ارتباطی شهر نوین از کوچه پس­‌کوچه­‌های «کهورویه» نخواهد گذشت، بلکه در آینده محوطۀ ارزشمند «قمادین» برای ایجاد پل و اتوبان ارتباطی بین شهر امروزی جیرفت و شهر نوین تسطیح خواهد شد و از بین خواهد رفت.

قمادین همان شهری است که مارکوپولو آن را کَمادی نامیده و نوشته است که کمادی پیش از این شهری بزرگ و پرشکوه بوده، ولی اکنون (سدۀ ۷ قمری / ۱۳ میلادی) کوچک و کم‌اهمیت شده است، زیرا مغولان چند بار آن را ویران ساخته‌اند. کمادی در سدۀ ۱۳ قمری / ۱۹ میلادی در شمال جیرفت شناسایی شد. مردم بومی ویرانه‌های آن را شهر دقیانوس می‌نامند (گابریل، ۱۲۹؛ سایکس، ۲۶۷). برخی همین شهر دقیانوس را شهر جیرفت کهن دانسته‌اند (دایره‌المعارف بزرگ اسلامی). از قمادین به عنوان خزانۀ نفایس چین و ختا، هندوستان، حبشه، زنگبار، روم، مصر، ارمنستان، آذربایجان، ماوراءالنهر، خراسان، فارس و عراق یاد شده است.

فعالان میراث فرهنگی می‌گویند: بخشی از عرصه و حریم این مجموعه باستانی ارزشمند نیز کمتر از دو دهه پیش به صورت قطعات یک هکتاری به گروهی از بازنشسته‌های کشوری واگذار شده است. این بخش که بیش از ۷۰  هکتار وسعت دارد مشخص نیست طی چه سازوکار و با استناد به کدام قانون و کدام استعلام از میراث فرهنگی واگذار شده است و چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد؟

اکنون این پرسش‌ها از سوی جمعی از باستان‌شناسان و فعالان میراث فرهنگی مطرح شده است که آیا این طرح، ملاحظات مربوط به «ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی» (اتاف) را در نظر گرفته است؟ همچنین، شورای‌ عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه ۲۰ آذر ۱۴۰۲ مصوب کرده بود که برای «الحاق ۲۹۹ هکتار اراضی به محدوده شهر جیرفت در راستای طرح نهضت ملی مسکن» ضرورتاً باید «ملاحظات مربوط به حریم منظر اثر ثبتی در محدوده الحاقی با هماهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان در طرح اعمال شود.» آیا وزارت میراث فرهنگی به این موضوع رسیدگی کرده است؟ آیا توسعه جیرفت با نابودی ارزش‌­ها و دارایی­‌های تاریخی و فرهنگی آن دنبال خواهد شد یا میراث و ارزش‌های فرهنگی برای نسل­‌های آینده حفظ خواهند شد؟

بقایای شهر دقیانوس

جیرفت از کهن‌ترین تمدن‌های بشری است و حدود پنج‌هزار سال قدمت دارد و الواح خطی یافته‌شده از آن نشان‌دهنده یکی از نخستین خط‌های اختراع‌شده توسط بشر معرفی شده است. این محوطه باستانی پیش از این، با غارت گسترده‌ای مواجه شده بود؛ اوایل دهه ۸۰ که «هلیل‌رود» در جنوب استان کرمان، طغیان کرد و گورهای باستانی و اشیاء دفن‌شده در آن آشکار شد و مردم با بیل و کلنگ راهی این منطقه شدند، آن زمان جیرفت را پنیری سوئیسی توصیف می‌کردند که حفاران آن را برای یافتن اشیاء تاریخی سوراخ سوراخ کرده بودند.

تصویر ماهواره‌ای بخشی از بقایای شهر کهن جیرفت بقایای شهر کهن جیرفت

انتهای پیام